[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.I jeszcze inny wiersz:Katon œwietny i szlachetny: królewsk¹ on Duszê ma.Ale ca³¹ tê nies³awê przes³oni³ i zmaza³ sw¹ œmierci¹.W bitwie pod Filipami zCezarem i Antoniuszem o wolnoœæ, gdy jego strona zaczê³a siê cofaæ, postanowi³nie uciekaæ i nie kryæ siê, lecz wyzywa³ przeciwników do26 i tak skona³ — w r.46 p.n.e.walki i w œlad za ojcem ujawniaj¹c siê i zachêcaj¹c towarzysza do walki pad³,budz¹c u wroga podziw dla swego mêstwa.Jeszcze bardziej córka Katona nie pozostawa³a w tyle ze sw¹ roztropnoœci¹ idzielnoœci¹.Jako ¿ona Brutusa, mordercy Cezara, uczestniczy³a wsprzysiê¿e-niu, po czym zakoñczy³a ¿ycie w sposób godny swego urodzenia icnoty.Piszemy o tym w ¿ywocie Brutusa.A ów Statyliusz, mówi¹cy, ¿e chce postêpowaæ jak Katon, którego filozofowiepowstrzymali od samobójstwa, by³ wiernym przyjacielem Brutusa, i bardzoprzydatnym, i tak¿e zgin¹³ pod Filipami.ANTONIUSZ1.Dziadkiem tego Antoniusza by³ mówca Antoniusz1, który jako stronnik Su³lizosta³ stracony z rozkazu Mariusza.Ojcem — Antoniusz, z przydomkiem Kretejski,nie tak s³awny w sprawach politycznych ani znakomity, ale dobrotliwy, i w ogólezacny, zw³aszcza hojny w udzielaniu drugim pomocy — jak siê o tym mo¿naprzekonaæ choæby z tego jednego przyk³adu.Mia³ niewielk¹ posiad³oœæ i dlatego ¿ona powstrzymywa³a go w dobroczynnoœci.Kiedyœ przyszed³ do niego któryœ z bliskich przyjació³ potrzebuj¹cy gotówki.Pieniêdzy nie mia³.Niewolnikowi zatem kaza³ przynieœæ wody w srebrnym kubku.Ten przyniós³, a on namoczy³ sobie brodê, jakby siê mia³ goliæ.Niewolnik podjakimœ pretekstem zosta³ oddalony, a wtedy on ten kubek da³ do dyspozycjiprzyjacielowi.Wœród s³u¿by domowej dosz³o do ogólnej szukaniny.Zmartwiona¿ona chcia³a przeprowadziæ szczegó³owe dochodzenie.Wtedy on przyzna³ siê dowiny prosz¹c o przebaczenie.2.Mia³ ¿onê, Juliê2, z domu Cezarów, mog¹c¹ równaæ siê z najszlachetniejszymii najcnotliwszymi kobietami swych czasów.Pod jej okiem wychowa³ siê syn,Antoniusz, gdy ona, po œmierci jego ojca, wysz³a za m¹¿ za KorneliuszaLentulusa; tego, którego Cyceron kaza³ straciæ za udzia³ w spisku Katyliny.Ito, jak siê zdawa³o, by³o powodem i pocz¹tkiem wrogiego stosunku Antoniusza doCycerona.Mówi wprawdzie Antoniusz, ¿e nawet cia³o straconego Lentulusa wydanoim dopiero na proœbê matki u ¿ony Cycerona, ale to siê zgodnie uwa¿a za fa³sz.Nikomu nie odmawiano pogrzebu z ukaranych wtedy za spraw¹ Cycerona.Antoniusz by³ — jak podaj¹ — w m³odoœci bardzo przystojny.Ale przyjaŸñ ibli¿sze stosunki z Kurionem zawis³y nad nim jakby jakieœ fatum.Kurion i samoddawa³ siê bez przyzwoitoœci ró¿nym przyjemnoœciom, i Antoniusza, by gobardziej zepsuæ, wci¹ga³ w pijañstwo, w stosunki z kobietami, w nieposkromion¹rozrzutnoœæ.Przez to wpad³ w wielkie, jak na swój wiek, zad³u¿enie dwustupiêædziesiêciu talentów.Wszystko to pokrywa³ sw¹ porêk¹ Kurion.A gdy siêojciec o tym dowiedzia³3, wypêdzi³ Antoniusza z domu.Wtedy Antoniusz na jakiœ krótki czas zwi¹za³ siê z dzia³alnoœci¹ Klodiusza,najzuchwalszego i najbardziej bezwstydnego z ówczesnych trybunów ludowych,wywracaj¹c¹ ca³y porz¹dek rzeczy.Rych³o jednak, syty szaleñstwa tego cz³owiekai w obawie przed organizuj¹c¹ siê opozycj¹, wyniós³ siê z Italii do Grecji.Tuæwiczy³ siê w gimnazjonie w sztuce wojskowej, pobiera³ naukê1 Antoniusz — mówca, konsul r.99, cenzor 97 p.n.e.; jego syn Marek Antoniusz,pretor r.74, pokonany w walce z piratami, zmar³ na Krecie w r.71; tego synMarek Antoniusz, znany triumwir, ur.w r.82 p.n.e.2 Mia³ ¿onê Juliê — siostrê znanego Cezara, matkê Antoniusza.3 gdy siê ojciec dowiedzia³ — ojciec Kuriona, wypêdzi³ Antoniusza ze swegodomu.wymowy, a mianowicie w tak zwanym stylu azjañskim4, najbardziej wtedykwitn¹cym, a przy tym bardzo odpowiadaj¹cym jego stylowi ¿ycia; bo i ono by³ope³ne junactwa, nieokie³znania, pe³ne pustej buty i nieodpowiedniejpretensjonalnoœci.3.Kiedy go p³yn¹cy do Syrii by³y konsul Gabiniusz namawia³, ¿eby i on z nimwybra³ siê na tê wyprawê, powiedzia³, ¿e jako prywatny cz³owiek tam niepójdzie.Mianowano go zatem dowódc¹ jazdy i w tym charakterze pojecha³.Najpierw wys³ano go przeciw Arystobulosowi wzniecaj¹cemu powstanie Judejczyków.Wtedy pierwszy wspi¹³ siê na mury najwiêkszej twierdzy ¿ydowskiej i zewsz¹dprzepêdzi³ Arystobulosa.A gdy przysz³o do bitwy, swoimi skromnymi si³amizmusi³ przeciwnika do odwrotu i prawie wszystkie znaczne jego si³y wybi³.IArystobulosa wraz z synem wzi¹³ do niewoli.Potem Ptolemajos nak³ania³ Gabiniusza, oferuj¹c mu dziesiêæ tysiêcy talentów,by razem z nim wpad³ do Egiptu i odzyska³ mu królestwo.Przewa¿aj¹ca czêœæ jegodowódców sprzeciwia³a siê temu.Gabiniusz sam mia³ tu w¹tpliwoœci, choæ tetysi¹ce talentów mocno go kusi³y.Ale Antoniusz ¿¹dny wielkich akcji i chc¹cysiê przys³u¿yæ Ptolemajosowi na jego w³asn¹ proœbê nak³oni³ i zapali³Gabiniusza do tej wyprawy.Obawiano siê co prawda bardziej ni¿ wojny samegomarszu.Miano bowiem iœæ pod Peluzjum5 przez g³êbokie piaski, teren bezwodny,ko³o tak zwanego Prze³omu, brodziæ przez b³ota Jeziora Syrbonickiego6 —Egipcjanie mieni¹ je wyziewami Tyfona7 — oddzielone najwê¿szym przesmykiem odmorza œródl¹dowego.Ale wys³any tam z konnic¹ Antoniusz nie tylko pokona³ tê wê¿yznê, lecz nawetzaj¹³ Peluzjum, wielkie miasto, i opanowa³ stoj¹ce w nim posterunki.Tym samymotworzy³ wojskom bezpieczn¹ drogê i wodzowi ich zapewni³ pe³n¹ nadziejê nazwyciêstwo.Przys³u¿y³ siê w tej ambitnej akcji tak¿e wrogom.Bo kiedyPtolemajos wkroczywszy do Peluzjum w gniewie i nienawiœci zamierza³ wybiæEgipcjan, on siê temu sprzeciwi³ i nie pozwoli³.A w walkach, wielkich ilicznych zmaganiach dokona³ wielu dzielnych czynów i wykaza³ siê przezornoœci¹dowódcy, najwspanialej w okr¹¿eniu i zajœciu od ty³u przeciwnika, czym zapewni³zwyciêstwo swoim walcz¹cym od frontu.Otrzyma³ za to wiele pochwa³ i wyrazówuznania.Nie usz³o te¿ uwagi publicznoœci jego ¿yczliwe odniesienie siê do zmar³egoArchelaosa8.By³ on kiedyœ jego przyjacielem i goœciem domu.Potem losyzmusza³y go do walki z nim a¿ do swej œmierci.Odszuka³ zw³oki poleg³ego ipogrzeba³ je z królewskimi honorami.Du¿o przez to opowiadania o sobie zostawi³w Aleksandrii; a i rzymscy ¿o³nierze uznali, ¿e post¹pi³ wspaniale.4.Do tego wszystkiego dochodzi³a szlachetnoœæ jego postaci: przystojna4 w stylu azjañskim — ozdobnym, dbaj¹cym o formê kunsztown¹.5 Peluzjum — u wschodniego ujœcia Nilu.6 Jezioro Syrbonickie — siêgaj¹cy niemal do ujœæ Nilu w¹ski pas zalewu nawschód od Peluzjum.7 Tyfon — w mitologii egipskiej jakiœ z³y duch.8 Archelaos — syn, dowódca w wojskach Mitrydatesa.broda, szerokie czo³o, orli nos zda³y siê dodawaæ mu podobieñstwa do Herkulesana obrazach i w rzeŸbie, do jego mêskoœci.I istnia³o takie stare podanie, ¿eAntoniusze to Heraklidzi, wywodz¹cy siê od Antona, syna Heraklesa [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]