[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.V-2 Dezintegracja osobowoœci w œwiecie form i stereotypów----------------------------------------------------------------------------------------------------Stereotypy istniej¹ od pocz¹tku ludzkoœci.Uogólniaj¹c zachowania ludzkie, niezastanawiamy siê, czy jesteœmy sprawiedliwi, czy nie wyrz¹dzamy przypadkiemkomuœ krzywdy.Co sprzyja powstawaniu stereotypów:- kategoryzacja- niesprawdzenie informacji, przyjmowanie us³yszanych opinii- lêk przed nieznanym- chêæ przynale¿noœci do jakiejœ grupy, przejmowanie jej pogl¹dów, uto¿samianiesiê z ni¹Œwiat stereotypów powoduje, ¿e przyjmujemy ró¿ne formy.W dzisiejszych czasachw¹t³y, niebaczny, rozdwojony w sobie cz³owiek ¿yje w teatrze.Stoj¹cw garderobie ma do wyboru wiele masek.Któr¹ z nich za³o¿y i wejdzie na scenê?Postêpuj¹ca dezintegracja osobowoœci jest niczym innym jak przybieraniem innejmaski, przechodzeniem w kolejn¹ formê.„Czy wreszczie my stwarzamy formê, czy ona nas stwarza? Wydaje siê nam, ¿e tomy konstruujemy - z³udzenie, w równej mierze jestœmy konstruaowani jakbohaterowie.“Problem dezintegracji osobowoœci podnosz¹ pisarze wspó³czeœni: Bruno Schulz,Witek Gombrowicz Ferdydurke, Tadek Ró¿ewicz Kartoteka, S³awomir Mro¿ek Tango.Obna¿enie przez twórców funkcjonuj¹cych w spo³eczeñstwie stereotypówStereotyp wobec narodu niemieckiego (Kartoteka Ró¿ewicza).W pokoju bohatera pojawia siê m³oda Niemka.Nie czuje on do niej nienawiœci,ale wydaje mu siê, ¿e powinien poinformowaæ dziewczynê o tym, jak to ichojcowie polowali w lesie na siebie nawzajem.Kiedy rozlegaj¹ siê sowaniemieckiej komendy ptrzestraszony bohater staje na boacznoœæ pod œcian¹.Wskazuje to ci¹g³e postrzeganie Niemców jako hitlkerowców i zbrodniarzywojennych.Stereotypy okreœlonych warstw spo³ecznych.Anachroniczny œwiat ziemiañski w Ferdydurke, specyficzny dla polskiej tradycji.Ja i tak pan, tyœ i tak cham Miêtus nie mo¿e siê zbrataæ z parobkiem.Granicymiêdzy ziemiañstwem i ch³opami nie mo¿e przekroczyæ ¿adna ze stron.Cecha charakterystyczna dla ziemiañstwa - kult jedzenia (podobieñstwa do PanaTadeusz Mickiewicza i do Przedwioœnia ¯eromskiego).Stereotypy dotycz¹ce mieszczañstwaStraszni mieszkanie w strasznych mieszkaniach.Zwracanie uwagi na charakterystyczne umeblowanie mieszkañ i zachowanie siê.Stereotyp inteligentaWyœmianie inteligencji w Tangu S.Mro¿ka (Stomil i Eleonora) Zburzylikonwencje, ale stali siê zbyt przeintelektualizowani, s¹ sztuczni w swychzachowaniach, zafascynowani prymitywn¹ si³¹, marginesem spo³ecznym.Antytradycjonizm.Anarchizm.Pozorna rewolucyjnoœæ.Nonkonformizm.Pusty, pozbawiony idei intelektualizm.¯ycie dla nich to mi³a wegetacja.Sztuka - eksperymentem.Rezygnacja z odpowiedzialnoœci za kszta³t œwiata.Brak odpowiedzialnoœci za w³asn¹ rodzinê, spo³eczeñstwo.Belfer - uczniak (Ferdydurke).Model szko³y jako instytucji nie zmieni³ siê,najtrudniej jest siê wyzwoliæ z gêby szkolnej, indywidualnoœæ cz³owieka wszkole zostaje zatracona.Temat ten podejmuje tak¿e Ró¿ewicz w Kartotece (scena egzaminu dojrza³oœci).Autor pokazuje bezsensownoœæ ucznia sie w szkole, gdzie nale¿y wkuæ ogromn¹iloœæ encyklopedycznych informacji, do niczego niepotrzebnych.Czy matura mabyæ egzaminem dojrza³oœci, czy zaliczeniem Encyklopedi Powszechnej (PWN, wczterech tomach) jako lektury obowi¹zkowej ?Wyœmianie stereotypów zachowañ spo³ecznychWychowanie m³odego cz³owieka.Ferdydurke Gombrowicza: M³odziakowie tworz¹ w swoim odczuciu model rodzinynowoczesnej, odrzucaj¹ konserwatyzm, staroœwieckoœæ, uwa¿aj¹ siê za bardzoliberalnych, tolerancyjnych, dochodzi do rozluŸnienia wiêzów rodzinnych izatracenia uczuæ.Tango S.Mro¿ka: Eleonora i Stomil wprowadzqaj¹ nowoczesnoœæ, Stomileksperymentuje, a Eleonora jest wyznawczyni¹ tych zasad.Cechuje ich ca³kowitautrata wartoœci i totalny liberalizm.Dochodzi do typowego dla ka¿dej rodzinykonfliktu pokoleñ.Wydawa³oby siê, ¿e jest to stereotypem, ale czy na pewno? Zregu³y rodzice to konserwatyœci, a dzieci buntuj¹ siê, chc¹c wprowadzeniaczegoœ nowego.Mro¿ek ukazuje sytuacjê odwrotn¹.Dzieci d¹¿¹ do przywróceniadawnego systemu wartoœci.Odwrócony model mi³oœciRodzicielskiej (M³odziakowie, Stomil i Eleonora).Rodzice nie interesuj¹ siê dzieæmi, nie przekazuj¹ im ¿adnych wartoœci.Pomiêdzy kobiet¹, a mê¿czyzn¹Ferdydurke: mi³oœæ Józia do Nowoczesnej.Pimko i Kopyrda w sypialni Ali.Porwanie Zosi - - panny z dobrego domu - typowy motyw.Nowoczesne ma³¿eñstwo Stomila i EleonoryStomil eksperymentuje by nie dostrzegaæ zdrad ¿ony.Motyw œlubu w TanguAby przywróciæ œwiat do porz¹dku Artur decyduje siê na œlub, gdy¿ jest totradycja przynosz¹ca szczêœliwy koniec zwaœnionym stronom.Do œlubu niedochodzi, ponioewa¿ Artur uœwiadamia sobie, iz sama forma nie zmieni œwiata.Zaprzeczenie funkcjonuj¹cego dotychczas stereotypu.Stereotyp cz³owieka silnego, który rozpycha siê ³okciami, chamstwem próbujezdobyæ œwiat.Eden: Kto jest silny, ten mo¿e wszystko, mo¿e robic co mu siê podoba (TangoMro¿ka).Rozpad osobowoœciB.Szchulz Nawiedzenie: starzec zamienia siê w robaka, niemo¿noœæ odnalezieniaw³aœciwej drogi w labiryncie ¿ycia.Ferdydurke Gombrowicza: upupienie bohatera, który ucieka z formy w formê (zeszko³y do M³odziaków, od M³odziaków na wieœ)Gdy¿ nie ma ucieczki przed gêb¹ jak tylko w inn¹ gêbê, a przed cz³owiekiemschroniæ siê mo¿na jedynie w objêcia onnego cz³owieka.Przed pup¹ zaœ w ogólenie ma ucieczki.Ka¿da sytuacja narzuca nam inn¹ formê, przybieramy inn¹ maskê.Nie sposób jejodrzuciæ, gdy¿ œci¹gaj¹c jedn¹, zak³adamy nastêpn¹.Ludzie schodz¹ na psy - nieukrywana wrogoœæ w stosunku do obcych.Kartoteka Ró¿ewicza jako studium rozk³adu cz³owieka.Bohater cierpi nadezintegracjê odsobowoœci, nie wie, jaki ma cel w ¿yciu, jakie s¹ jego pogl¹dypolityczne, czy wierzy w zbawienie.Wszystko to sprawia, ¿e bohater nie zdajeegzaminu z ¿ycia.Czy wspó³czesny Polak to bohater z Kartoteki? Na to pytanie musimy sobieodpowiedzieæ sami, wype³niaj¹c wed³ug w³asnej wyobraŸni kwestionariuszw kartotece.„Jesteœmy tacy, jak myœl¹ o nas ludzie, nie jak myœlimy o sobie my.Jest siêtakim jak miejsce, w którym siê jest.“Powy¿sze przyk³ady ukazuj¹ dobitnie, jak bardzo dominuj¹c¹ rolê odgrywaj¹ formyi stereotypy w naszym ¿yciu.„O potêga Formy! Przez ni¹ umieraj¹ narody.Ona sprawia, ¿e powstaje w nas coœ,co nie jest z nas.Lekcewa¿¹c j¹, nie zdo³amy nigdy poj¹æ g³upoty z³a, zbrodni.Ona rz¹dzi naszymi najdrobniejszymi odruchami.Ona jest u podstawy ¿yciazbiorowego.“(Ferdydurke Gombrowicza)Rzeczywistoœæ jest zawsze bogatsza od naiwnych iluzji i k³amliwych fikcji.Wiêcmo¿e nale¿a³oby odkrywaæ rzeczywistoœæ odrzucaj¹c wszelkie stereotypy.Ale czywtedy mo¿liwe jest uwolnienie siê od formy ?Twórcy wspó³czeœni próbuj¹ odnaleŸæ w³aœciw¹ drogê w labiryncie ludzkiego¿ycia.Tadeusz Ró¿ewicz „Ocalony“„Szukam nauczycieli i mistrzaNiech przywróci mi wzrok, s³uch i mowêniech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojêcianiech odzieli œwiat³oœæ od ciemnoœciWitold Gombrowicz nakazuje:„Starajcie siê przezwyciê¿yæ formê, wyzwoliæ siê z formy, przestancieuto¿samiaæ siê z tym, co was okreœla.“ [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]