[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ludwik król Wêgierski i Polski, wyjechawszy z Krakowa uda³ siê do WielkiejPolski.Po jego odjeŸdzie, matka królewska, starsza królowa Wêgierska, skarb pozosta³ypo bracieswoim Kazimierzu królu Polskim rozdzieli³a z nakazu króla Ludwika, stosowniedorozporz¹dzenia króla Kazimierza uczynionego przy œmierci, miêdzy królów¹ wdowêJadwigê,a córki królewskie Annê i Jadwigê.Rzeczona wdowa po królu Kazimierzu,Jadwiga,odebrawszy swoje czêœæ trzecia, maj¹tku, która wynosi³a tylko trzystatrzydzieœci trzygrzywny i pó³ srebra, i tysi¹c grzywien szerokich groszy, wróci³a do domuojczystego, iposz³a za Ruperta, syna Wac³awa ksi¹¿êcia Lignickiego.Córki zaœ królewskieAnnê iJadwigê, z ca³ym skarbem i dostatkiem przez ojca Kazimierza im odka¿anym,królowaEl¿bieta zawioz³a do Wêgier, a¿eby z czasem, popochodziwszy za jakich mo¿nychiprzewa¿nych ksi¹¿¹t, nie spowodowa³y zaburzeñ w Polsce i nie posiêg³y do tronu.A nadtokról Ludwik ustanowi³ w ich sprawie s¹d, który uznawszy, ¿e by³y córkaminieprawego ³o¿a,ods¹dzi³ je od dziedzictwa i prawa do tronu.Atoli starsza z nich, Anna,poœlubiona zosta³aWilhelmowi hrabi Cylejskiemu,318 Ludwik.R.1370.druga Jadwiga ksi¹¿êciu Romerowi.W czem zaiste podziwiaæ nale¿ysprawiedliwoœæWszechmocnego Boga, karz¹cego winy osobiste ka¿dego przestêpcy: albowiem dwiecórkikróla Polskiego, Annê i Jadwigê, na ukaranie ojcowskiej winy, nie tylkodziedzictwaojczystego pozbawi³, ale i sromot¹ nieprawego urodzenia napiêtnowa³,dozwoliwszy s³awêrzeczonych córek króla Kazimierza mniej s³usznym skaziæ wyrokiem, za to, i¿ten¿e królcudz¹ córkê swemi wszeteczeñstwem znies³awi³.Ludwik król Wêgierski i Polski odwiedza Gniezno i inne miasta Wielkiej Polski:potemwróciwszy do Krakowa porucza rz¹dy królestwa Polskiego El¿biecie matceswojej,starszejkrólowej Wêgierskiej, sam zaœ odje¿d¿a i zabiera z sob¹klejnoty królewskie.Gdy Ludwik król przyby³ do Wielkiej Polski, wysz³y na jego powitanie licznepocztypanów i rycerstwa tej ziemi, i odprowadzi³y go do Gniezna: gdzie lubo mu wkoœcieleGnieŸnieñskim przygotowano majestat, nie chcia³ nañ atoli wst¹piæ,twierdz¹c,„i¿ to mog³obywyjœæ na ur¹gowisko.Nie zgadza³o siê to (mówi³) z jego i Polaków godnoœci¹,aby „razprzywdziawszy koronê w zwyk³em koronacyi miejscu, w stolicy Krakowie, mia³obrz¹d ten,jakby w¹tpliwy, nowym i niezwyk³ym obyczajem „w Gnieznie powtarzaæ." Azatrzymawszysiê przez dwa dni w GnieŸnie, przez £êczycê i Sieradz powróci³ do Krakowa.Gdyzaœ wwielu miejscach Wêgrzyni poczynili krzywdy i wydzierstwa mieszczanom ich³opom,ciœniono siê zewsz¹d z skargami do króla; ale te nie dosz³y do uszukrólewskich, Wêgrzynibowiem odpêdzali mieszczan, wieœniaków i innych pokrzywdzonych.Niezad³ugopotem, królLudwik, wróciwszy z Wielkiej Polski, i w Krakowie nieco zabawiwszy, matceswojejkrólowej El¿biecie poruczy³ rz¹dy królestwa, którego jeszcze by³ nie ustali³ inie urz¹dzi³; anie myœl¹c bynajmniej o odzyskaniu oderwanych od niego zamków Santockiego iW³odzimierskiego, t¹ sam¹ drog¹ któr¹ przyby³, ruszy³ spiesznie do Wêgier,zabrawszy zsob¹ z Krakowa koronê królestwa, jab³ko, miecz i inne oznaki królewskie, a¿ebyPolacy wjego nieobecnoœci innego króla nie obrali, czego siê bardzo obawia³, gdyzw³aszcza byli inniksi¹¿êta, którym siê królestwo s³uszniejszem prawem nale¿a³o.Od tego czasukrólestwemPolskiem rz¹dzi³a wiêcej niewiasta, rzeczona El¿bieta, starsza królowa, ni¿elisam królLudwik; a pousuwawszy dawnych radców, starostów i urzêdników, którzy s³u¿ylipod królemKazimierzem, poosadza³a nowych, ma³o z prawami publicznemi obeznanych, aleniowieœcienadskakiwaæ i zrêcznie pochlebiaæ umiej¹cych, przez których wnet królestwoR.1371.LUDWIK.319Polskie chromaæ i do upadku nachylaæ siê poczê³o.Wtedy tak¿e w sercachPolskich odœwie¿y³: siê ¿al po stracie króla Kazimierza, gdy go z Ludwikiemporównywano;poznali bowiem Polacy, jak zacnego i dobrego króla stracili, a tkwi¹ca w nichmi³oœæ kuKazimierzu oziêbia³a umys³y szlachty i ludu dla króla Ludwika.Powiêksza³ajeszcze tenwstrêt powszechny nieobecnoœæ Ludwika, nie dbaj¹cego bynajmniej o królestwoPolskie.Litwini ziemiê Prusk¹, a nawzajem Prusacy Litwê pustosz¹.Kiejstut ksi¹¿ê Litewski z zebranem na prêdce wojskiem wpad³ do Prus, aspl¹drowawszy i zniszczywszy ogniem powiat zwany Stisten, chrzeœcian zaœorê¿emwytêpiwszy, z ³upami i brañcami cofn¹³ siê spiesznie do Prus z powrotem.Chc¹csiê pomœciætej klêski mistrz Pruski Winrych, z ca³¹ si³¹ zbrojn¹ w³asnego i zaciê¿nego¿o³nierza wkroczy³do Litwy, a podzieliwszy wojsko na cztery zastêpy, i rozszerzywszy na okó³spustoszenia, zwielk¹ liczb¹ jeñców i znaczn¹ zdobycz¹ do Prus powróci³.Tymczasem Elnerkomtur Balgiwpad³ na Ruœ i zamek Drewik obleg³; nie móg³ go jednak¿e dobyæ, zagarn¹wszywiêc niecobrañców, wróci³ z wojskiem do kraju.Gdy potem poœci¹ga³o do Prus wiele obcegorycerstwa,przedsiêwziêto trzeci¹ wyprawê na Litwê, pod wodz¹ komtura Insterburskiego,który zamekDorsuñ (Dursonne) zdoby³ i spali³, a Litwinów czêœci¹ wymordowa³, czêœci¹pobra³ wniewol¹.ROK PAÑSKI 1371.El¿bieta królowa Wêgierska, sprawuj¹ca rz¹dy królestwa Polskiego, usun¹wszyPrzec³awa zGo³uchowa z wielkorz¹dztwa Wielkiej Polski, osadza na niem Ottona z Pilcy,szlachcicaKrakowskiej ziemi.Ten z przyczyny doznanych z wielu stron przeœladowañ zrzekasiê swegowielkorz¹dztwa, które po nim obejmuje Sêdziwejz Szubina [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]