[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.A jesli stracil swe pieniadze, to jego postepek jakozle obliczony okazuje sie wlasnie wskutek tego niemoralny, a ja wymierzajac muzasluzona kare moge sie tym chlubic, przybierajac poze wspolczesnegoRadamantysa.Na gieldzie panuje rowniez milosc, o ile nie jest ona tylkosentymentalnym frazesem, gdyz kazdy znajduje w drugiej jednostce zaspokojenieswego popedu do szczescia, a przeciez to wlasnie powinna dawac milosc, w tymprzejawia sie ona praktycznie.A wiec skoro dobrze przewiduje skutki mychoperacji i wskutek tego gram z powodzeniem, to wypelniam wszystkie najsurowszewymagania feuerbachowskiej moralnosci, a ponadto staje sie bogaczem.Innymislowy, moralnosc Feuerbacha skrojona jest na miare dzisiejszego spoleczenstwakapitalistycznego, niezaleznie od tego, czy sobie tego zyczyl, a nawet czy sietego spodziewal.    Ale milosc, tak, milosc jest wszedzie i zawsze u Feuerbacha owym bozkiem,ktorego sila magiczna powinna nas wybawic ze wszystkich klopotow zyciapraktycznego - i to w spoleczenstwie rozszczepionym na klasy o biegunowoprzeciwstawnych interesach.W ten sposob znikaja z jego filozofii ostatnieresztki jej rewolucyjnego charakteru i pozostaje tylko stara spiewka: kochajciesie wzajem, padnijcie sobie w ramiona bez roznicy plci i stanu - powszechneupojenie pojednaniem!     Krotko mowiac, z teoria moralnosci Feurerbacha rzeczma sie tak samo, jak ze wszystkimi jej poprzedniczkami.Jest ona skrojona tak,by obowiazywac we wszystkich czasach, wsrod wszystkich ludow, we wszystkichwarunkach.Wlasnie dlatego nie daje sie nigdy i nigdzie zastosowac i pozostajewobec swiata rzeczywistego rownie bezsilna jak imperatyw kategoryczny Kanta.Wrzeczywistosci kazda klasa, a nawet kazdy zawod ma wlasna moralnosc, a i telamie, ilekroc moze to uczynic bezkarnie.Milosc zas, ktora winna wszystkojednoczyc, przejawia sie w wojnach, zatargach, procesach, klotniach domowych,rozwodach i w maksymalnym wyzyskiwaniu jednych przez drugich.    Jakze jednak moglo sie stac, ze potezny bodziec, ktory Feuerbach dal innym,dla niego samego pozostal tak bezplodny? Po prostu dlatego, ze Feuerbach niemoze znalezc drogi ze znienawidzonego przez siebie smiertelnie krolestwaabstrakcji do zywej rzeczywistosci.Chwyta sie on kurczowo przyrody iczlowieka, lecz przyroda i czlowiek pozostaja u niego tylko slowami.Ani orzeczywistej przyrodzie, ani o rzeczywistym czlowieku nie umie on powiedziecnam nic okreslonego.Od feuerbachowskiego abstrakcyjnego czlowieka przechodzisie do rzeczywistych zywych ludzi wtedy dopiero, gdy rozpatruje sie ich jakodzialajacych na widowni dziejow.Ale Feuerbach opieral sie temu i dlatego niezrozumiany przez niego rok 1848 oznalczal dla niego tylko ostateczne zerwanieze swiatem przeczywistym, odwrot do samotnosci.Wine ponosza tu znowu glowniestosunki niemieckie, ktore pozwolily mu zmarniec.    Ale krok, ktorego nie dokonal Feuerbach, musial mimo to byc dokonany; kultczlowieka abstrakcyjnego, stanowiacy jadro nowej religii Feuerbacha, musial byczastapiony rprzez nauke o rzeczywsistych ludziach i ich rozwoju historycznym.To dalsze rozwiniecie stanowiska Feuerbacha poza osiagniente przez niegogranice zapoczatkowal w roku 1845 Marks w "Swietej rodzinie".    Strauss, Bauer, Stirner, Feuerbach byli latoroslami filozofii heglowskiej,dopoki nie schodzili z gruntu filozoficznego.Strauss po "Zyciu Jezusa" i"Dogmatyce" uprawial jeszcze tylko filozoficzna i osnuta na tle historiiKosciola beletrystyke w stylu Renana; Bauer dokonal czegos jedynie w dziedziniehistorii powstania chrzescijanstwa, tutaj jednak dal cos istotnie wybitnego;Stirner pozostal dziwolagiem nawet potem, kiedy Bakunin skojarzyl go zProudhonem i ochrzcil te mieszanine mianem "anarchizmu".Jedynie Feuerbach bylwybitny jako filozof [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]