[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Podejrzewano, ¿e sprowadzi³ go Krzywousty odwiedzaj¹c klasztor wczasie swej pielgrzymki pokutnej po oœlepieniu i œmierci brata Zbigniewa.Mo¿liwe, ¿e by³ to Francuz poniewa¿ za³o¿yciel tego klasztoru sprowadzi³ doniego zakonników z Francji i do XIII przyjmowano tam tylko Francuzów.Na pewnowiemy, ¿e Gall by³ cudzoziemcem, zakonnikiem benedyktyñskim, klasztor jegole¿a³ poza granicami Polski, pisa³ kronikê na zlecenie ludzi zwi¹zanych zKrzywoustym i pisa³ j¹ w nadziei otrzymania nagrody "za tyle pracy".Kronikapowsta³a w latach 1112 - 1116, nie mamy pewnoœci, czy zosta³a ukoñczona, czyte¿ urwana w momencie, gdy Gall straci³ dotychczasowe oparcie w swychprotektorach: kanclerzu Michale Adwañcu, jego bracie Skarbimirze i biskupiepoznañskim Pawle.Wiele osób by³o niechêtnych kronice Galla, narazi³ siê onwielu przeciwnikom polityki Krzywoustego, dlatego autor jej nie uzyska³ s³awy,a dzie³o zosta³o szybko zapomniane.Dzie³o Galla stanowi³y przede wszystkim"gesta", czyli opis czynów Boles³awa Krzywoustego.Przedstawi³ losy jegoprzodków, ukaza³ go na tle jego rodu, gloryfikowa³ czyny i usprawiedliwia³ewentualne wykroczenia.Ukazywa³ wizerunek w³adcy idealnego, wzorcowego, dlaGalla by³ to w³adca rycerski, sprawiedliwy, w³adca chrzeœcijañski wojuj¹cy zpoganami, czyli Pomorzanami, strzeg¹cy suwerennoœci pañstwa, obdarzony oddzieciñstwa najpiêkniejszymi cnotami.Kronika starannie uzasadnia³a prawaBoles³awa do sprawowania w³adzy, co zapewne by³o podwa¿ane przez opozycjêpopieraj¹c¹ Zbigniewa i ujmuj¹c¹ siê o jego krzywdê.Chrobry, Œmia³y,Krzywousty - to s¹ dla kronikarza postacie wa¿¹ce.Z uniesieniem wielbi ichczyny, mêstwo, wytrwa³oœæ, hojnoœæ mniej uwagi poœwiêca tym w³adcom, którychpanowania nie opromienia³ taki blask.Opowieœæ Galla jest i musi byætendencyjna, stronnicza, pokrywaj¹ca milczeniem pewne sprawy, rozbudowuj¹cainne, poniewa¿ pisz¹c na zlecenie swych protektorów musia³ siê liczyæ z ichpolityk¹ i d¹¿eniami.Mimo to kronika jest Ÿród³em niezwykle cennym iwiarygodnym.Wielokrotne jej konfrontacje z innymi Ÿród³ami potwierdza³yGallow¹ prawdomównoœæ i œcis³oœæ.Kronika jest dzie³em epickim, pe³nym scenkreœlonych z rozmachem, z barwnymi opisami, ze szczegó³owo przedstawionymicharakterami ksi¹¿¹t.Pisana jest poprawn¹ ³acin¹ wieku XII, z niewielkimnalotem frazeologii biblijnej, z mowami, które autor wk³ada w usta swoichbohaterów.S¹ tam równie¿ wierszowane streszczenia ksi¹g tzw."skróty", jak wksiêdze pierwszej opowieœæ o narodzinach Krzywoustego, ale s¹ i wtopione wtekst kroniki fragmenty poetyckie nie uk³adane w miarach klasycznych.Kronikarych³o posz³a w zapomnienie, jedyny egzemplarz przechowywano w kancelariiksi¹¿êcej.Korzysta³ z niego w swoisty sposób zreszt¹ Kad³ubek.Z czasówpóŸniejszych zachowa³y siê tylko trzy rêkopisy przepisywane zapewne wklasztorach cystersów.Nowy dziejopis Polski urodzi³ siê w latach 1150-1160.Niewiele wiadomo o jegorodzie, choæ D³ugosz dorobi³ mu szlacheck¹ genealogiê wywodz¹c go z roduRó¿yców, faktem jest jednak, i¿ jest to koncepcja póŸniejsza.Jego mianopowinno brzmieæ Kad³ubowic, czyli syn Kad³uba - taki bowiem przydomek mia³ jegoojciec.Ugrzeczni³ go na Kad³ubka równie¿ D³ugosz.Studiowa³ pocz¹tkowo zapewnew Krakowie, jednak znakomite wykszta³ceni humanistyczne odebra³ na uczelniachzagranicznych, prawdopodobnie w Pary¿u.Ta niepospolita wiedza zapewni³a muwysokie stanowiska w kraju.By³ kapelanem Kazimierza Sprawiedliwego, pracowa³ wjego kancelarii, a w roku 1208 zosta³ biskupem krakowskim.Po dziesiêciu latachz³o¿y³ tê godnoœæ i osiad³ w klasztorze cystersów w Jêdzrzejowie.Mimo, ¿e ¿y³Kad³ubek na prze³omie dwóch stuleci przynale¿y jednak do wieku XII.Zna³pisarzy klasycznych, rzymskich poetów i prozaików, Horacego, Wergiliusza,Terencjusza, Cycerona, zna³ równie¿ pisarzy œredniowiecznych, zna³ OjcówKoœcio³a.Dzie³o swe pisa³ Kad³ubek zapewne na pocz¹tku wieku XIII.Do podjêciapracy zachêci³ go jego ksi¹¿êcy opiekun.Kierowa³ siê wskazówkami Cycerona,który zaleca³ minione dzieje nie tylko opowiadaæ ale i upiêkszaæ i Kwintyliana,który uwa¿a³, ¿e historia bliska jest poezji, jest poematem, który powinienwzbudziæ ciekawoœæ czytelnika, a nie instruowaæ go jak rzeczy wygl¹da³ynaprawdê.Dlatego te¿ Kad³ubek obficie opisuje wstrz¹saj¹c¹ historiê Popiela,dzieje walk mê¿nych polskich w³adców z wojskami Aleksandra i Cezara, a tak¿ezaskakuj¹co przeinacza fakty dobrze ju¿ mu znane.Kad³ubek nader staranniedobiera³ treœci buduj¹ce czytelnika, przekonywuj¹ce o koniecznoœci uprawianiacnoty, zaleca³ skromnoœæ, pokorê, rozpala³ wymownymi przyk³adami mi³oœciojczyzny i nie waha³ siê przed ¿adnymi odchyleniami od prawdy by to uczuciepodsycaæ w odbiorcach.Inaczej ni¿ u Galla rysuje siê Kad³ubkowi idea³ w³adcy [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]