[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Pewien mezopotamski król w trzynastym wieku prz.Chr.oznajmi³, ¿e od­budowa³ jej œwi¹tyniê w Sippar, mieœcie jej brata, nafundamentach, które ju¿ wtedy liczy³y osiemset lat.Ale w jej g³Ã³wnym mieœcie,Uruk, opowieœci o niej siêga³y czasów bardziej zamierzch³ych.Znana Rzymianom jako Wenus, Grekom jako Afrodyta, Kanaanej­czykom iHebrajczykom jako Astarte, Asyryjczykom, Babiloñczykom, Hetytom i innymstaro¿ytnym ludom jako Isztar albo Astar, Akadom i Sumerom jako Inanna alboInnini, albo Ninni, czy pod wieloma innymi przydomkami i epitetami, by³a zawszebogini¹ wojny i bogini¹ mi³oœci, gorej¹c¹, piêkn¹ samic¹, która, choæ by³atylko prawnuczk¹ Anu, wywalczy³a dla siebie g³Ã³wne miejsce wœród wielkich bogównieba i ziemi.Jako m³odej bogini, jak¹ najwidoczniej by³a, przydzielono jej króles­two wdalekim kraju na wschód od Sumeru, w kraju Aratta.Tam w³aœnie „dumna Inanna,królowa ca³ego kraju", mia³a swój „dom".Ale Inanna ¿ywi³a wiêksze ambicje.Wmieœcie Uruk sta³a niebotyczna œwi¹tynia Anu, zajmowana tylko w czasie jegosporadycznych wizyt pañstwowych na ziemi; i Iñanna obróci³a swoje oczy na togniazdo potêgi.Sumeryjskie listy królów twierdz¹, ¿e pierwszym nie-boskim w³adc¹ Uruk by³Meszkiaggaszer, syn boga Utu, urodzony przez córkê ludzk¹.Po nim nast¹pi³ jegosyn Enmerkar, wielki król sumeryjski.Inanna by³a zatem cioci¹-babci¹ Enmerkarai nie napotka³a wiêkszych trud­noœci w przekonaniu go, ¿e powinna byæ raczejbogini¹ Uruk ni¿ odleg³ej Aratty.D³ugi i fascynuj¹cy tekst, nazwany „Enmerkar i en z Aratty", opisuje, jakEnmerkar pos³a³ wys³anników do Aratty, u¿ywaj¹c ka¿­dego mo¿liwego argumentu w„wojnie nerwów", by zmusiæ to miasto116 117do podporz¹dkowania siê, poniewa¿ „pan Enmerkar, który jest s³ug¹ Inanny,uczyni³ j¹ królow¹ w domu Anu".Niejasne zakoñczenie tego eposu sugerujeszczêœliwy fina³: przeprowadzaj¹c siê do Uruk, Inanna nie „opuœci³a swojegodomu w Aratcie".To, ¿e mog³a byæ „bogini¹ doje¿d¿aj¹c¹", nie jest zbytnieprawdopodobne, bo Inanna-Isztar da³a siê poznaæ z innych tekstów jako œmia³apodró¿niczka.Nie mog³a zaj¹æ œwi¹tyni Anu w Uruk bez jego wiedzy i zgody; i tekstydostarczaj¹ nam dobitnych wskazówek odnoœnie sposobu, w jaki taka zgoda zosta³auzyskana.Wkrótce Inanna znana by³a jako Anunitum, czyli „ukochana Anu".Nazywano j¹ w tekstach „œwiêt¹ kochank¹ Anu" i wynika z tego, ¿e Inannadzieli³a z Anu nie tylko œwi¹tyniê, lecz równie¿ ³o¿e - kiedykolwiek przybywa³do Uruk lub przy okazji jej wêdrówek do niebiañskiej siedziby.Dokonawszy w ten sposób manewru, jaki da³ jej pozycjê bogini Uruk i paniœwi¹tyni Anu, Isztar przyst¹pi³a do stosowania pod­stêpów maj¹cych na celupodniesienie znaczenia Uruk i rozszerzenie jej w³adzy.W pewnym oddaleniu zbiegiem Eufratu le¿a³o staro¿ytne miasto Eridu - centrum Enki.Wiedz¹c o jegowielkiej znajomoœci wszelkich sztuk, nauk i doktryn cywilizacyjnych, Inannapostanowi³a wyprosiæ, po¿yczyæ lub wykraœæ te sekrety.Zamierzaj¹c, rzeczjasna, pos³u¿yæ siê swoimi „osobistymi wdziêkami" wobec Enki (swojegostryjka-dziadka), Inanna postara³a siê zastaæ go w domu samego.Enki zrozumia³i poleci³ swemu ochmistrzowi przygotowaæ obiad dla dwóch osób.„PodejdŸ tu mój ochmistrzu Izimundzie, pos³uchaj moich zleceñ;coœ ci powiem, uwa¿aj na moje s³owa: Dziewczyna, zupe³nie sama, skierowa³a swekrokido Abzu [.], WprowadŸ tê dziewczynê do Abzu w Eridu,Poczêstuj j¹ jêczmiennymi ciastkami z mas³em, Nalej jej zimnej wody, któraodœwie¿a serce, Daj jej piwa do picia [.]."Szczêœliwy i pijany Enki by³ gotów zrobiæ wszystko dla Inanny.Poprosi³a goœmia³o o boskie formu³y, które by³y podstaw¹ rozwiniêtej cywilizacji.Enki da³jej z setkê tych zasad, w³¹cznie z boskimi for­mu³ami dotycz¹cymi najwy¿szegopanowania, królestwa, funkcji kap­³añskich, broni, procedur prawnych,piœmiennictwa, stolarki, nawet znajomoœci instrumentów muzycznych i regu³prostytucji œwi¹tynnej.Zanim Enki wytrzeŸwia³ i uzmys³owi³ sobie, co zrobi³, Inanna by³a ju¿ daleko wdrodze do Uruk.Enki dysponuj¹c „przeraŸliw¹ broni¹", zarz¹dzi³ poœcig, alenadaremnie, bo Inanna nie traci³a czasu w swojej „niebiañskiej ³odzi".Isztar by³a przedstawiana doœæ czêsto jako naga bogini; pyszni¹ca siê swoj¹piêknoœci¹, czasem nawet ukazywana z podniesionymi spód­nicami, gdy ods³aniadolne czêœci cia³a (il.52).W³adca Uruk oko³o 2900 roku prz.Chr., Gilgamesz, który by³ po czêœci bogiemzrodzonym z ojca-cz³owieka i bogini, opisa³, jak Inanna wabi³a go.nawetmaj¹c ju¿ oficjalnego ma³¿onka.Gilgamesz umy³ siê po bitwie i ubra³ w „p³aszczobszyty frêdzlami, zwi¹zany szarf¹":„Przepiêkna Isztar podnios³a oczy na jego urodê.»ChodŸ, Gilgameszu, b¹dŸ moimkochankiem! ChodŸ, obdarz mnie swoim owocem.Bêdziesz moim samcem, ja bêdê twoj¹ samic¹u".Gilgamesz jednak zna³ miarê.„Którego ze swych kochanków po­kocha³aœ nazawsze?" zapyta³.„Który z twoich pasterzy zadowoli³ ciê na dobre?" Wymieniaj¹cd³ug¹ listê jej romansów, odmówi³.Czas bieg³ naprzód - kiedy zajê³a wy¿sz¹ pozycjê w pante­onie, a wraz z tymprzyjê³a odpowiedzialnoœæ za sprawy pañstwowe - Inanna-Isztar zaczê³aprzejawiaæ wiêcej militarnych przymiotów, i czêsto by³a przedstawiana jakouzbrojona po zêby bogini wojny (il.53)Inskrypcje pozostawione przez królów asyryjskich opisuj¹ ich wojny118 119prowadzone za jej spraw¹ i pod jej dowództwem; jak bezpoœrednio doradza³a,kiedy czekaæ, a kiedy atakowaæ, jak czasem maszerowa³a na czele armii i jak,przynajmniej w jednym przypadku, objawi³a siê wszystkim oddzia³om.W zamian zaich lojalnoœæ, obiecywa³a asyryjs- kim królom d³ugie ¿ycie i powodzenie [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]